Ánh sáng trong kiến trúc là yếu tố vô cùng quan trọng, cần bố trí hợp lý và tuân thủ các nguyên tắc cần thiết. Vì ánh sáng sẽ góp phần tạo nên một không gian đẹp mắt và nghệ thuật. Bạn đã biết vì về nguyên tắc bố trí ánh sáng trong nội thất và các lưu ý khi sử dụng ánh sáng? Hãy cùng EDEN tìm hiểu trong bài viết sau đây để có những thông tin thật hữu ích nhé!
Ánh sáng trong kiến trúc là gì?
Thuật ngữ ánh sáng trong kiến trúc dùng để chỉ sự sắp xếp về: cường độ, màu sắc, hướng chiếu sáng cùng một số yếu tố khác. Ánh sáng quan trọng là phải hài hòa, phù hợp và đáp ứng được các nhu cầu về công năng sử dụng cũng như giá trị mà người thiết kế muốn thể hiện. Vẻ đẹp của không gian càng được khẳng định nhờ ánh sáng trong nội thất từ cách bài trí và kết hợp nhiều hiệu ứng ánh sáng.
Ánh sáng trong nội thất là nhân tố đặc biệt quan trọng làm nên giá trị thẩm mỹ của công trình
Trong nhiều công trình nổi tiếng, thiết kế ánh sáng được xem là một môn nghệ thuật. Kiến trúc sư tài ba thông qua ánh sáng để thể hiện ý tưởng độc đáo, thông điệp ý nghĩa hay đơn giản là tạo dấu ấn sâu sắc cho công trình.
Phân biệt nguồn sáng và ánh sáng trong kiến trúc
Trước khi nghiên cứu về cách vận dụng ánh sáng kiến trúc sao cho nghệ thuật và tinh tế. Nhiều người vẫn nhầm lẫn về hai khái niệm nguồn sáng – ánh sáng và mặc định chúng giống nhau. Thực tế có tới 80% người dùng chưa hiểu đúng về ánh sáng trong kiến trúc. Trong phần này EDEN sẽ chia sẻ kỹ hơn thế nào là nguồn sáng và thế nào ánh sáng giúp người thiết kế định hình cũng như sắp xếp hệ thống chiếu sáng hợp lý nhất.
Nguồn sáng
Nguồn sáng nhân tạo được bố trí để bổ trợ cho ánh sáng tự nhiên khi cần thiết
Có rất nhiều nguồn cung cấp ánh sáng cho các công trình kiến trúc nhưng tóm gọn lại sẽ có 2 nguồn sáng chính:
- Nguồn sáng tự nhiên: Nguồn sáng của mặt trời, trăng, sao là những vật thể tự nhiên phát ra ánh snags mà con người không thể thay đổi hay điều khiển nguồn sáng này… Chúng ta chỉ có thể tận dụng và tìm cách điều tiết cho từng thời điểm, không gian để đạt được mục đích. Thông thường sẽ phải sử dụng dụng cụ hỗ trợ điều chỉnh tính chất hoặc cường độ sáng.
- Nguồn sáng nhân tạo: Là nguồn sáng do con người tạo ra, chính là hệ thống đèn điện trong các công trình. Đối với nguồn sáng này ta có thể chủ động bố trí, điều chỉnh những chỉ số về góc chiếu, cường độ cũng như màu sắc phù hợp với ý đồ thiết kế.
Ánh sáng
Ánh sáng thẳng bắt mắt và thu hút trong khi đó ánh sáng phân tán dễ chịu, dịu dàng hơn
Ánh sáng được chia thành hai dạng chính là ánh sáng thẳng và ánh sáng phân tán:
- Ánh sáng thẳng: Là loại ánh sáng có cường độ cao, khả năng tạo bóng rõ ràng vì được phát ra và đi thẳng từ nguồn sáng tới những vật thể xung quanh.
- Ánh sáng phân tán: Là loại ánh sáng dịu nhẹ, mềm mại hơn và không thầy rõ bóng đổ. Ánh sáng này sẽ khuếch tán từ môi trường khác hay phản chiếu lại từ một vật thể khác nên khi nhìn vào sẽ rất dễ chịu.
Ánh sáng đóng vai trò gì trong các công trình kiến trúc?
- Ánh sáng góp phần làm nổi bật các tuyến tính, làm nhấn mạnh thêm các khối hình trong không gian ba chiều.
- Ánh sáng trong kiến trúc có khả năng làm thay đổi hiệu ứng không nhan, làm đồng nhất hóa không gian. Ngoài ra ánh sáng cũng tham gia nổi bật hoặc kiểm soát bề mặt, để cho công trình có hiệu ứng thị giác cao lên hay thấp đi, lồi ra hoặc lõm vào.
- Ánh sáng thể hiện một cách hoàn hảo các chi tiết, ngụ ý triết học ẩn chứa trong ý đồ sáng tạo nghệ thuật của kiến trúc sư.
- Trong tổng thể kiến trúc, sử dụng ánh sáng đúng cách còn làm nổi bật các nét riêng biệt của từng hình dáng. Nhờ đó mà từng cá thể, từng chi tiết trong tổng thể vẫn có sự độc lập nhưng luôn có điểm giao thoa đan xen phong phú.
- Ánh sáng đóng vai trò trung gian để không gian nội thất có sự kết nối với môi trường xung quanh.
- Ánh sáng có màu sắc thích hợp không chỉ đem lại sự thu hút, giúp công trình kiến trúc bắt mắt mà chúng còn phản ánh được cái hồn và ý nghĩa đằng sau của đối tượng được chiếu sáng. Mức độ và màu sắc ánh sáng nếu vận dụng đúng âm – dương, ngũ hành, ấn tượng nặng – nhẹ và giữ cho nhịp điệu thu hút thì bản thân nó đã là nghệ thuật.
Ánh sáng có nhiều vai trò quan trọng, không thể thay thế trong thiết kế nội thất
Một số nguyên tắc sử dụng ánh sáng trong thiết kế nội thất
Để vận dụng tốt được nghệ thuật ánh sáng trong kiến trúc trước hết cần tuân thủ theo các nguyên tắc cơ bản. Ngay cả các công trình lớn và đậm chất nghệ thuật cho đến thiết kế căn hộ chung cư nhỏ, đều phải quan tâm tới yếu tố này. Đây là cách để bảo đảm sự hài hòa về mặt thẩm mỹ vì thế bất cứ ai cũng nên nắm vững.
Ánh sáng xuất phát từ cảm xúc
Việc sử dụng ánh sáng không nên cứng nhắc theo các quy luật, quy tắc mà cũng phải xuất phát từ cảm xúc. Mỗi công trình đều cần có mối liên hệ giữa con người và không gian. Dựa theo nhu cầu, mong muốn của gia chủ cùng với phong cách nội thất tổng quan là nguyên tắc bố trí ánh sáng trong nội thất đầu tiên mà bạn nên biết.
Ánh sáng trong kiến trúc không nên tách rời với cảm xúc chân thành
Khéo léo lựa chọn và phối hợp màu sắc ánh sáng
Các màu sắc khác nhau sẽ đem lại hiệu quả thẩm mỹ khác nhau, cảm giác tạo ra cũng khác nhau. Ví dụ như màu trắng ấm tạo hiệu ứng không gian nhỏ hơn, trong khi đó màu trắng sáng thì tạo cảm giác không gian có phần thoáng và rộng lớn hơn. Bên cạnh đó, cảm nhận về không gian sống còn được hình thành từ ánh sáng phản xạ trên bề mặt của tường nhà hay đồ nội thất xung quanh.
Phối hợp màu sắc ánh sáng có thể tạo hiệu ứng thu hẹp hoặc mở rộng diện tích
Phối hợp ánh sáng tự nhiên và nhân tạo để bổ trợ lẫn nhau
Hai nguồn sáng trên đều có vai trò quan trọng và không nên bỏ qua một nguồn sáng để tập trung cho nguồn sáng còn lại. Kết hợp tốt đầu tiên sẽ hài hòa về thị giác, thứ hai là để đáp ứng công năng về chiếu sáng, trang trí. Ánh sáng tự nhiên trong kiến trúc thường gắn với sự thoải mái, gần gũi vì thế nó làm cho không gian trở nên chân thật, tươi mới hơn, Trong khi đó ánh sáng từ hệ thống đèn lại giúp không gian sinh động, sáng tạo và tràn đầy năng lượng và đầy tính nghệ thuật.
Việc kết hợp hai nguồn sáng trên là để chúng phối hợp, bổ trợ lẫn nhau tạo ra không gian kiến trúc tinh tế, ấn tượng và mang lại cảm giác tích cực mỗi ngày.
Ánh sáng tự nhiên và ánh sáng nhân tạo đều quan trọng và nên bổ trợ lẫn nhau
Chiếu sáng cần có định hướng
Việc lựa chọn góc và hướng chiếu sáng có mục đích chính là làm không gian nội thất trở nên rõ ràng hơn. Biết nhấn nhá ánh sáng đúng vị trí thì sẽ thể hiện ý nghĩa và mục đích thiết kế rõ ràng hơn cả. Nghệ thuật chiếu sáng trong kiến trúc nếu bận dụng đúng có thể làm nổi bật không gian nhưng áp dụng sai hoàn toàn có thể phá hủy trực quan của một khu vực.
Định hướng ánh sáng là nguyên tắc quan trọng nhưng nhiều người không chú ý đến
Thiết kế ánh sáng phân tầng trong trang trí nội thất
Nguyên tắc phân tầng cho ánh sáng trong nội thất bảo đảm tính thẩm mỹ về không gian đồng thời cũng giúp các hoạt động sinh hoạt của con người thuận tiện hơn. Theo đó, nguồn sáng mạnh cần đặt ở khu vực trọng điểm, những bóng đèn với cường độ sáng thấp thì cân đối và bố trí xung quanh đó. Thao tác phân tầng ánh sáng trong kiến trúc tuy đơn giản nhưng rất hữu hiệu để cải thiện chức năng chiếu sáng và tạo ra nhiều màu sắc lung linh hơn.
Nguyên tắc phân tầng ánh sáng được áp dụng trong nhiều công trình kiến trúc
Những chỉ số ảnh hưởng đến chất lượng ánh sáng trong kiến trúc
Để có được hệ thống ánh sáng hiệu quả cho nội thất, thì các chỉ số của các thiết bị chiếu sáng cần được cân nhắc kỹ lưỡng.
Chỉ số CRI – Độ hoàn màu
Chỉ số CRI – Độ hoàn màu
CRI là từ viết tắt cho Color Rendering Index, còn được biết đến với tên gọi là độ hoàn màu hay chỉ số hoàn màu.
Chỉ số hoàn màu CRI được sử dụng để phản ánh sự trung thực của ánh sáng. CRI sẽ được đánh giá thông qua sự trung thực của màu sắc vật thể dưới điều kiện có ánh sáng đỏ chiếu vào.
Theo quy ước, độ hoàn màu của ánh sáng mặt trời là 100. Các nguồn sáng tốt nhất nên có chỉ số CRI từ 80 – 95.
Ví dụ: Trong phong cách luxury và hiện đại, điểm nhấn được tạo ra bới các vật liệu và đồ dùng nội thất. Nếu sử dụng các loại đèn có độ hoàn màu (CRI) cao thì sẽ làm nổi bật các chi tiết bề mặt và màu sắc của vật liệu giúp tăng sự sang trọng cho không gian.
Chỉ số Lumen – Quang thông
Lumen là đơn vị đo tổng lượng ánh sáng mà mắt người có thể nhìn thấy được từ một chiếc đèn hoặc nguồn sáng bất kỳ phát ra. Số lumen càng cao thì đèn càng sáng nhưng Lumen không hoàn toàn được phản ánh bằng đơn vị Watts (W) như nhiều người lầm tưởng. Thực tế Watls là đơn vị đo điện năng tiêu thụ, không phản ánh lượng ánh sáng của đèn phát ra.
Chỉ số Lumen cho biết độ sáng của nguồn sáng bất kỳ
Chỉ số Lux – Độ rọi
Độ rọi Lux là chỉ số biểu hiện quang thông được xác định trên 1 đơn vị diện tích bề mặt được chiếu sáng.
Chỉ số độ rọi cho thấy cường độ ánh sáng lux trên bề mặt mà bạn có thể cảm nhận được độ mạnh, yếu của ánh sáng. Công thức tính độ rọi như sau: 1 đơn vị ánh sáng lux = 1 lumen/m2.
Độ rọi được tính bằng chỉ số quang thông trên đơn vị diện tích
Mỗi không gian sinh hoạt nên tuân thủ tiêu chuẩn độ rọi nhất định để đảm bảo sự phù hợp với công năng khu vực đó.
- Phòng hội nghị, phòng họp: Ánh sáng có độ rọi khoảng 500lux
- Lớp học: Ánh sáng có độ rọi khoảng 300lux
- Khu vực cầu thang, hành lang của các tòa chung cư, cao ốc: Ánh sáng có độ rọi khoảng 750lux
- Phòng ngủ: Ánh sáng có độ rọi khoảng 150lux
- Phòng khách gia đình: Ánh sáng có độ rọi khoảng 150 – 300lux
- Phòng bếp gia đình: Ánh sáng có độ rọi khoảng 400 – 800lux
- Phòng tắm: Ánh sáng có độ rọi khoảng 400 – 800lux
Chỉ số Lux – Độ rọi
Chỉ số CCT (Nhiệt độ màu Kelvin)
Nhiệt độ màu được viết tắt là CCT – Correlated Color Temperature, được dùng để xác định ánh sáng phát ra có màu gì, là ánh sáng ấm hay lạnh.
Nhiệt độ màu được đo bằng thang Kelvins (K) và dao động từ 1.000K đến 10.000K. Chỉ số CCT càng cao đồng nghĩa với màu lạnh hơn, ngược lại nhiệt độ K thấp thì cho thấy màu ấm hơn.
Nhiệt độ màu cho biết độ ấm/lạnh của ánh sáng
Khoa học đã chứng minh màu sắc ánh sáng cũng ảnh hưởng đến cảm giác và tinh thần. Ánh sáng trắng thường được dùng cho những khu vực làm việc vì nó giúp tăng khả năng tập trung, tỉnh táo. Ngược lại thì ánh sáng vàng thường mang lại cảm giác ấm cúng, dễ chịu và thư giãn nên những nơi riêng tư, thư giãn hoặc phòng đón khách sẽ sử dụng ánh sáng này.
Ứng dụng nghệ thuật ánh sáng trong kiến trúc nói chung và thiết kế nội thất nói riêng
Nếu bạn đang phân vân, lo lắng tìm kiếm ý tưởng để làm cho ánh sáng trong không gian nhà mình thu hút hơn thì EDEN sẽ giúp bạn giải quyết nỗi lo này. Sau đây la một số ý tưởng để ứng dụng nghệ thuật ánh sáng trong thiết kế nội thất. Những gợi ý này rất đơn giản, dễ áp dụng nhưng sẽ đem lại hiệu quả cao trong việc vận dụng nghệ thuật ánh sáng vào kiến trúc. Không quan trọng là diện tích hay cách bài trí như thế nào, những gợi ý dưới đây đều giúp chúng ta đạt được hiệu ứng trang trí đẹp mắt và ấn tượng.
Thiết kế giếng trời hoặc xây dựng tầng áp mái
Nhiều căn nhà phố bị giới hạn về diện tích đã lựa chọn phương pháp này để bổ sung nguồn sáng tự nhiên. Những kiến trúc ít cửa sổ có thể thay thế bằng cách dùng lớp kính cường lực hoặc kính mờ để hứng ánh sáng thay cho mái nhà thông thường. Ngôi nhà của bạn sẽ tràn ngập năng lượng tích cực, tươi tắn và sinh động hơn.
Một vài vị trí đặt giếng trời có thể tham khảo như: cầu thang, phía sau hoặc trung tâm ngôi nhà,… Đây là những khu vực vàng để bảo đảm ánh sáng phân bố đồng đều, và nguồn năng lượng lưu chuyển thuận lợi.
Xây dựng giếng trời là biện pháp hữu ích để đón nhiều ánh sáng tự nhiên
Không gian mở là cách để ánh sáng trong kiến trúc phát huy giá trị
Xu hướng thiết kế ngày nay là không gian mở, không cần quá nhiều tường hoặc vách ngăn giữa các khu vực trong không gian trong ngôi nhà. Càng nhiều tường ngăn cách thì sẽ tạo nên sự rời rạc và chật chội hơn hơn nữa ánh sáng cũng bị phân tán, khó đồng đều.
Việc tạo các khoảng thông nhau hợp lý giúp những người trong nhà có tâm trạng thoải mái và dễ chịu. Đặc biệt là khi ánh sáng đi theo chiều thẳng, kết hợp thêm hiệu ứng phân tầng và khuếch tán tự nhiên thì hiệu quả sẽ càng tuyệt vời.
Thiết kế không gian mở ít tường hay vách ngăn cách các phòng để ánh sáng khuếch tán
Sáng tạo với các loại đèn hoặc hướng chiếu sáng
Hiện nay các loại đèn chiếu sáng hay đèn trang trí đều rất đa dạng. Bạn có thể dễ dàng tìm thấy nhiều mẫu đèn thông tầng, đèn led dây, đèn ốp tường,… Tùy vào nhu cầu và mục đích sử dụng sẽ lựa chọn mẫu đèn phát ra ánh sáng thích hợp. Quan trọng là đúng sở thích và đúng với nguyên tắc bố trí ánh sáng trong nội thất thì sự sáng tạo luôn được đón nhận.
Những mẫu đèn sáng tạo nhận được sự quan tâm và săn đón nhiệt tình
Nguồn sáng tự nhiên và nhân tạo được điều tiết ăn ý với nhau
Mọi quy trình từ thiết kế – lắp đặt – sử dụng hệ thống chiếu sáng đều phải cân nhắc mối tương quan giữa nguồn sáng tự nhiên và nhân tạo. Hãy nhớ rằng ánh sáng đẹp, không phải là nguồn sáng đẹp vậy nên phải viết cách điều tiết sao cho không có bên nào lấn át bên nào.
Với các khu vực tiếp khách quan trọng nên tận dụng ánh sáng tự nhiên nhưng vẫn phải bố trí đủ hệ thống đèn để nhìn rõ cả hai phía. Với những khu vực riêng tư hơn thì có thể dùng đèn chiếu trang trí và tận dụng tối đa những mẫu đèn khuếch tán để có được hiệu quả ánh sáng tự nhiên, dịu nhẹ vừa đủ.
Hệ thống đèn điện bổ trợ cho nguồn sáng tự nhiên và đảm bảo luôn có đủ ánh sáng cần thiết cho sinh hoạt
Ánh sáng trong kiến trúc phải phù hợp với nhu cầu sử dụng
Nghệ thuật chiếu sáng trong các công trình kiến trúc luôn nhấn mạnh vào sự phù hợp bên cạnh yếu tố thẩm mỹ. Sử dụng những loại đèn chiếu sáng có hiệu ứng khác nhau sẽ mang đến hiệu quả thị giác khác nhau. Bạn có thể sử dụng hệ thống chiếu sáng hợp lý cho từng khu vực hoặc tìm cách kết hợp chúng.
Ánh sáng chiếu trực tiếp
Những loại đèn chiếu sáng trực tiếp tới về mặt sẽ mang lại cảm giác chân thực và rõ ràng nhất cho không gian. Đèn chiếu trực tiếp thường sử dụng cho văn phòng, bàn làm việc hay khu vực nấu nướng,… cách chiếu ánh sáng này giúp tăng khả năng tập trung nhưng nhược điểm là hơi “cứng nhắc” nên dễ gây nhức mỏi cho mắt.
Ánh sáng chiếu gián tiếp
Phương pháp chiếu gián tiếp được dùng để chiếu tới bề mặt khác và sau đó ánh sáng được phản xạ lại nên cường độ tương đối dịu nhẹ. Chúng mang lại cảm giác thoải mái, nhẹ nhàng và được sử dụng trong hầu hết các không gian thư giãn, nghỉ ngơi.
Ánh sáng chiếu gián tiếp
Ánh sáng khuếch tán
Đường đi của ánh sáng không trực tiếp đến bề mặt mà sẽ đi qua bộ phận khuếch tán như thủy tinh hoặc nhựa rồi tỏa ra nhiều hướng. Phần lớn ánh sáng sẽ chiếu vào bề mặt nhất định, thường là chiếu lên tường hoặc trần nhà rồi phản xạ lại. Nhờ có đường đi này nên sẽ tạo nên sự đồng nhất về ánh sáng với những không gian xung quanh.
Chiếu sáng hiệu ứng
Cách chiếu sáng hiệu ứng được ứng dụng nhiều trong kiến trúc hiện đại bời ánh sáng trong kiến trúc nghệ thuật sẽ làm nổi bật nguồn sáng và các đường nét không gian. Theo đó, hệ thống đèn sẽ sáng gắn chìm vào tường hoặc trần nhà nên sẽ tạo ra hiệu ứng hào quang. Đôi khi cách chiếu sáng hiệu ứng này cũng được ứng dụng ngoài trời cho cảnh quan.
Chiếu ánh sáng điểm nhấn
Chiếu ánh sáng điểm nhấn
Chiếu sáng điểm nhấn được ứng dụng phổ biến trong kiến trúc bảo tàng hoặc các khu thương mại. Ngày nay nhiều gia đình cũng áp dụng phương pháp này để gia tăng sự đa dạng cũng như tính thẩm mỹ cho ánh sáng trong nội thất. Đây là hệ thống chiếu sáng theo các điểm chính, bạn sẽ đặt nguồn sáng trực tiếp lên vật thể để tập trung toàn bộ sự chú ý vào vật thể đó. Tuy nhiên các kiến trúc sư không khuyến khích sử dụng nhiều vì nhìn ánh sáng cường độ cao thời gian dài gây hại cho mắt.
Chiếu sáng dạng dải
Phương pháp chiếu ánh sáng dạng dải sẽ sử dụng một chuỗi các điểm sáng hoặc hệ đèn LED để tạo nên dải ánh sáng nối tiếp trên bề mặt. Cần có tư vấn của kiến trúc sư nếu muốn sử dụng các chiếu này để làm nổi bật mặt tiền hoặc cấu trúc không gian.
Vừa rồi là một số kiến thức thú vị xoay quanh chủ đề ánh sáng trong kiến trúc và ứng dụng nghệ thuật ánh sáng. Hy vọng qua những chia sẻ của EDEN đã giúp các bạn đã hiểu rõ hơn về vai trò và những nguyên tắc sử dụng ánh sáng trong thiết kế nội thất. Bất cứ lúc nào cần tư vấn về thiết kế nội thất đảm bảo thẩm mỹ và phù hợp nhất hãy liên hệ với EDEN để được hỗ trợ nhé!
Xem thêm:
Cách tính bậc cầu thang theo phong thuỷ dựa trên những đặc điểm nhân trắc
Cân nhắc những vấn đề nào khi lựa chọn màu sắc trong thiết kế nội thất?
Kiến trúc sư với nền tảng kiến thức vững chắc, kinh nghiệm thực tế dày dặn cùng gu thẩm mỹ cao đã tạo nên các sản phẩm đáp ứng đúng nhu cầu khách hàng. Tính ứng dụng đi kèm với sự sáng tạo là điều tiên quyết trong mỗi sản phẩm mà anh luôn tâm đắc.
Chat ZALO
Hotline
Messenger
